Het ringen van vogels is ons welgekend, maar ringen van een koningin?? Je leest het goed, maar het is waarschijnlijk niet exact wat je denkt :).
Met de komst van de varroa-mijt in de jaren ’80 en de opkomst van de Tropilaelaps mijt (zie artikel), zijn vele imkers op zoek gegaan naar milieu- en vooral bijvriendelijke manieren om deze diertjes aan te pakken. De vermindering van het aantal behandelingen met lichaamsvreemde producten staat daarbij centraal.
Eén van de methodes die veel bijval kent, is daarbij het broedloos maken van het volk. Als er geen broed is, kan de Tropilaelaps niet lang leven en de varroa zal zich moeten vestigen op de volwassen bijen, waardoor ze met een paar behandelingen maximaal kunnen aangepakt worden. Dit broedloos maken van het volk gebeurt tot op heden doorgaans door het opsluiten van de koningin in een kooitje of door ze enkel toegang te geven tot één of twee ramen. Dit opsluiten maakt dat de koningin zich niet vrij doorheen het volk kan bewegen en haar feromonen dus niet overal kan achterlaten. In de winter heb je bijkomend het probleem dat de wintertros zich verplaatst, terwijl de kooi van de koningin zich op een vaste plaats bevindt.
Vanuit China is nu een nieuwe methode opgedoken voor het broedloos maken van een volk, die voor de ervaren imkers snel, relatief makkelijk en vooral goedkoop kan geïmplementeerd worden (er wordt gesproken over een prijs van 1 euro voor 100 koninginnen) : het ringen van de koningin.
Bij het ringen van de koningin gaan we een kunststof ring van ongeveer 5,8 mm diameter over het achterlijf van de koningin schuiven. De nauwere kant van de ring bevat een uitsparing van 3 op 2 mm waardoor dit gedeelte over de “petiole” van de koningin kan geschoven worden. De petiole is het verbindingsstukje tussen het achterlijf en het borststuk. De ring wordt aangebracht met een speciaal ontworpen pincet, of met een standaard pincet dat lichtjes wordt aangepast.
Vooraleer je een koningin gaat vastnemen om ze te ringen, ga je best even oefenen op een aantal darren. In wezen neem je de koningin vast, open je de ring met het pincet en schuif je deze over het achterlijf naar voren. Je plaatst de uitsparing dan mooi rond de petiole en je laat de ring langzaam sluiten. Je controleert dan even dat de ring vrij kan bewegen zodat je weet dat deze geen lichaamsdeel gekneld houdt in de ring. De poten van de koningin moeten vrij kunnen bewegen en de vleugels moeten rusten bovenop de ring. De ‘operatie’ duurt ongeveer 5 seconden.
Bij het verwijderen van de ring doe je de omgekeerde bewerking, dus pincet in de ring, deze openen en dan van het achterlijf afschuiven.
Het grote voordeel van deze techniek is dat de koningin gewoon vrij kan rondlopen in het volk en alzo haar feromonen kan verspreiden. Het volk blijft daardoor rustig en de hofstaat zal de koningin ook beter blijven verzorgen.
Het nadeel is dat je de koningin moet manipuleren om de ring aan te brengen, wat geen nulrisico is. Voor een goed geoefend imker hoeft dit geen issue te zijn, maar als beginner wil je de koningin misschien toch niet gaan vastnemen.
Wat doet de ring dan exact? De aanwezigheid van de ring zorgt ervoor dat de koningin niet de benodigde buikbewegingen kan maken die nodig zijn om een cel te benaderen en er een ei in te leggen. Meer is het eigenlijk niet : een hinder die ervoor zorgt dat de koningin geen eitjes meer legt.
Er lopen op dit ogenblik studies in Kroatië, Duitsland, Italië en Macedonië (onder coördinatie van het Bee Institute van Beijing) om het potentieel en de risico’s van het ringen van de koninginnen in kaart te brengen. Er wordt hier vooral gekeken naar het combineren van een zomerbroedstop en een winterbroedstop met deze methode.
Hieronder volgen enkele foto's die een idee geven over wat het precies gaat :
reeks 1 : het ringen van de koningin.
Het groene ringetje wordt door het pincet opengehouden en over het achterlijf van de koningin geduwd. Het pincet wordt verwijderd en met de vingers wordt gecontroleerd of het ringetje goed zit. De koningin kan dan dadelijk terug vrijgelaten worden in het volk.
reeks 2 : het ontringen van de koningin.
Hier wordt eerst het pincet onder de ring geschoven. In foto twee wordt de ring geopend en van de koningin afgeschoven.
De koningin kan dadelijk terug in het volk gebracht worden.
Bron tekst en foto's: Queen Ringing – an alternative method for inducing brood interruption, Aleksandar Uzunov and Chao Chen, Bee World, Vol 100, September-December 2023 Pag 67