Dat honingbijen speciaal zijn, weten we al langer. Ook voor wat hun steekapparaat betreft zijn het buitenbeentjes.
Bijen gaan maar zelden prikken als ze aan het foerageren zijn. Eigenlijk prikken ze alleen maar als ze zich bedreigd voelen (bv als je er per ongeluk op trapt) of als ze het nest en de daarin aanwezige honing willen beveiligen.
Toch weten we als imkers dat er nog andere factoren zijn die maken dat de bijen wat sneller geneigd zijn om de angel boven te halen: irritatie door slecht weer met donder en bliksem, gevoeligheid aan elektromagnetische straling, gebrek aan dracht, of simpelweg door de genetica (of 'raszuiverheid') van het volk.
Het steekapparaat van de honingbij is een aangepaste legboor met daarbij horende gifklieren. Daar waar andere insecten (vb wespen) de angel gebruiken als wapen om hun prooien te paralyseren of te doden, gebruiken honingbijen de angel enkel als verdedigingsmiddel.
Darren hebben geen angel, terwijl de koningin een gladde angel heeft die ze als offensief wapen kan gebruiken.
De angel bestaat uit een scherpe buis (stylus genoemd) en aan beide zijden van deze buis bewegen twee getande ‘lancetten’. De bij zal de (ongeveer twee mm lange) angel niet in het slachtoffer duwen, maar het is de beweging van de twee lancetten die ervoor zorgt dat de angel in het slachtoffer wordt getrokken. Wanneer één lancet zich terugtrekt, gaat ze automatisch de buis en de andere lancet in de wonde trekken, als een soort zagende beweging. De zaagbeweging wordt herhaald totdat de angel tot de volledige lengte in het slachtoffer zit getrokken.
Het bijengif bestaat voor 88% uit water, met fructose en glucose, phospolipiden, histamine, melitine, hyaluronidase en anderen. Het is vooral de melitine die voor de pijn en het jeukende gevoel zorgt. Melitine bestaat uit 26 verschillende aminozuren die rode bloedcellen stukmaken en die andere cellen in de aderen en de huid doen openbarsten. De histamine veroorzaakt een ontsteking door het doen uitzetten van de aderen waardoor roodheid en zwelling ontstaan. De hyaluronidase gaat stoffen in het vlees afbreken, waardoor het gif zich sneller kan verspreiden.
Bijengif is licht zuur, en zal voor de meeste mensen een lichte pijn geven. In 0,8% van de populatie zal echter een levensbedreigende reactie optreden tegen één van de componenten van het gif.
Als een ander insect het nest bedreigt, kan de honingbij de aanvaller meerdere keren steken. Wanneer een zoogdier wordt gestoken, zal de getande angel zich echter vasthaken, waardoor het steekapparaat zal afscheuren van de wegvliegende bij. Deze laatste loopt daarbij een dodelijke wonde op.
Alhoewel er duizenden soorten bijen zijn, is de honingbij de enige bijensoort die getande angels heeft en die sterven na het steken.
Honey bee stinger, an evolutionary marvel, Ed Erwin, Bee Culture, Juli 2022 pag 80 ev.