Als onze volken hun hoogtepunt stilaan bereiken, is het moment aangekomen om broedafleggers te maken. Hiermee kunnen we onze bijenstand uitbreiden (omdat we nieuwe volken creëren), doen we aan zwermverhindering en gaan we bijkomend de varroa een hak zetten. Een ingreep met vele voordelen dus.
PERIODE
Eind april tot eind juni
SETTING
Qua aangroei zijn mei en juni de topmaanden voor de bijenvolken. Indien de beschikbare ruimte te klein wordt voor het steeds groter wordende volk, zullen de bijen in zwermstemming komen.
De imker kan aan zwermverhindering doen door een deel van het volk weg te nemen (waardoor het volk terug meer ruimte krijgt). De weggenomen bijen kunnen zich ontwikkelen tot een nieuw volkje dat op kracht de winter in kan gaan of de imker kan het nieuwe volkje na de varroabehandeling terug verenigen met een ander volk. Vermits de meeste varroa zich in het zich ontwikkelende broed bevindt, en we dit deels wegnemen uit het produktievolk, is dit bijkomend een methode om de varroadruk wat kleiner te maken.
DE INGREEP OP ZICH
Benodigdheden:
- een kast (een 3-ramer kan voor een kleine aflegger, een 6-ramer is eerder de norm voor een aflegger van ‘normale’ sterkte of men kan ook opteren om een standaard hoogsel te gebruiken (11-ramer in geval van Simplex))
- ramen met waswafels ter vervanging van de weggenomen ramen in de produktievolken
DE UITVOERING
Zoek in de volken waarvan je de aflegger maakt de koningin en verwijder die uit het volk om er zeker van te zijn dat je de koningin niet meegeeft in de aflegger. Bij IBB gebruiken we plastic klemmetjes om de koningin even te vangen (de metalen exemplaren hebben (te) scherpe randen die de koningin sneller kunnen kwetsen). Je kan dit klemmetje voorzichtig boven op de ramen van de kast leggen, zodat de bijen contact blijven maken met de koningin en deze blijven verzorgen.
Zal de aflegger op de bijenstand blijven staan? Weet dan dat veel vliegbijen terug zullen keren naar de standplaats van het ‘moedervolk’. Om de aflegger een goede start te geven, ga je in dit geval dan ook extra jonge bijen afschudden in de aflegger.
Zal de aflegger verplaatst worden op een afstand van minstens 3 km, dan heb je dit probleem niet. Dan moet je niet zoveel extra jonge bijen in de aflegger afschudden.
Indien je de aflegger wenst te gebruiken als een nieuw volkje, dan zal het volkje genoeg moeten aangesterkt zijn tegen augustus om klaar te zijn voor de winter. Daarom zullen we, naargelang de periode van het jaar de aflegger groter maken. Als richtlijn kan je nemen dat een broedaflegger die men maakt vóór 15 mei minstens 1 raam broed dient mee te krijgen en daar schudt men 1 raam jonge bijen extra in af. Tussen 15 mei en 15 juni ga je eerder 2 ramen broed meegeven en schudt je ook 2 ramen jonge bijen extra af. Na 15 juni ga je best voor 3 ramen broed en 3 ramen jonge bijen mee afschudden.
Wil je gaan voor een 3-ramer (sowieso dus vóór eind mei)
Neem 1 raam broed met de daarop zittende bijen (50/50 open en gesloten broed. Wees er zeker van dat er eitjes aanwezig zijn of eendagslarfjes) en plaats dit links
Neem 1 raam met voldoende voedsel en plaats dit rechts
Neem 1 waswafel en plaats deze in het midden
Wil je gaan voor een 6-ramer
Neem 2 ramen broed met de daarop zittende bijen (kan uit 1 of uit 2 volken komen) (50/50 open en gesloten broed. Wees er zeker van dat er eitjes aanwezig zijn of eendagslarfjes)
Neem 1 waswafel
Neem 1 raam met voldoende voedsel
Vul de resterende plaatsen op met vulblokken.
Alternatieven:
3 ramen broed, 1 waswafel, 1 raam voedsel en 1 vulblok
3 ramen broed, 1 waswafel, 2 ramen voedsel
3 ramen broed, 2 waswafels, 1 raam voedsel
Wil je gaan voor een stevige aflegger
Neem dan minstens 3 ramen broed met de daarop zittende bijen (kan uit 1 of meerdere volken komen) (50/50 open en gesloten broed. Wees er zeker van dat er eitjes aanwezig zijn of eendagslarfjes)
Neem 1 of 2 waswafels
Neem 2 ramen met voldoende voedsel
Vul de resterende plaatsen op met vulblokken
Veeg een paar ramen met veel jonge bijen in de kast met de aflegger (zoals hiervoor reeds gesteld, minstens 1, 2 of 3 ramen afvegen naargelang de sterkte van de aflegger (en dus de periode van het jaar). Jonge bijen vind je op de ramen met open broed en in de honingzolders.
Maak de vliegopening zo klein mogelijk (+/- 1 cm zodat slechts één bij tegelijk binnen of buiten kan). De aflegger is immers zeer aantrekkelijk voor roofbijen van andere volken.
Sommige imkers zetten de aflegger die ze op de stand willen houden bijdicht (dus de vliegopening gesloten), maar genoeg geventileerd (dus de varroaschuif weggenomen) weg in een koele ruimte (vb een kelder). Na 24 uur kan de aflegger dan op zijn definitieve plaats gezet worden. Deze methode zorgt ervoor dat er minder vliegbijen terugkeren naar het moedervolk.
Vergeet de koningin niet terug in het moedervolk los te laten. Als er voldoende bijen rond het klemmetje aanwezig zijn, kan je dit rustig openen en de koningin laten terug inlopen in het volk. Doe dit rustig aan. Er is geen noodzaak om de koningin uit het klemmetje te schudden of te kloppen.
Houd deeg klaar om de aflegger bij te voederen indien er slecht weer op komst is.
Na 4 tot 5 dagen controleer je het volk. Zie je belegde open en gesloten koninginnendoppen, breek de gesloten koninginnendoppen dan weg. Deze werden immers uitgebouwd op ‘oude’ larfjes die de eerste dagen niet genoeg koninginnenbrij kregen toegediend.
Als alles naar wens verlopen is, zal je ongeveer 31 dagen na het maken van de aflegger het eerste nieuwe gesloten broed kunnen waarnemen. 26 dagen na het maken van de aflegger worden de darren geboren uit de eitjes die afkomstig zijn van de koningin uit het moedervolk. Dit geeft je dus een mooi venster van +/- 5 dagen om een degelijke varroabehandeling uit te voeren.
EN HOE GAAT HET DAN VERDER
Probeer je nieuwsgierigheid te bedwingen en laat de aflegger de eerste weken zo veel mogelijk dicht. Je kan wel af en toe eens nakijken of er nog voldoende voedsel aanwezig is (doe dit zeker niet de eerste 2 weken om de eventueel aanwezige koningindop niet te beschadigen) en eventueel bijvoederen met deeg.
Na 30 dagen behandel je het volkje als elk ander volk op de stand: controleer dat de koningin genoeg ruimte heeft voor de eileg en geef geleidelijk aan extra ruimte door de vulblokken te vervangen door waswafels.