Welke tools heb je hierbij nodig? Welke zaken moet je bekijken? Je leert het in het volgende artikel.
Je klaarmaken voor je allereerste kastcontrole is best wel spannend. Vanaf het ogenblik dat je het een paar keer geprobeerd hebt, begint het als meer routine aan te voelen en heb je het lijstje hieronder niet meer nodig. Dit artikel is dus eerder bedoeld om je een kapstok aan te bieden bij die eerste keren dat je je kasten opent.
Wat heb je nodig?
1. De kastbeitel
Dit is een doe-alles tooltje dat je vooral gebruikt om ramen uit hun ligplaats te lichten, maar ook voor het verwijderen van wildbouwwas en propolis. Als je een inspectie uitvoert, zal je dit gereedschap doorgaans continu in je hand hebben. Leg hem dus niet zomaar ergens neer, maar zorg dat je altijd weet waar hij is.
2. De beroker
De rook die dit gereedschap produceert zorgt ervoor dat de alarmferomonen gemaskeerd worden. Houdt de beroker steeds dichtbij de hand. Als de bijen tegen de verwachting in wat geagiteerd reageren, doen een paar pufjes rook wonderen, waardoor je weer rustig kan verder werken.
3. Brandstof voor de beroker
Je kan veel verschillende zaken gebruiken om je beroker te laten werken, gaande van in de handel verkrijgbare stokjes tot stukken karton, over dennenappels. Zorg er alleszins voor dat je genoeg droge brandstof in de directe buurt liggen hebt zodat je de beroker steeds terug kan aansteken als het nodig is.
4. Lucifers of een aansteker
Deze dienen om de brandstof van de beroker aan de praat te krijgen. Logisch, maar toch zo makkelijk te vergeten :).
5. Persoonlijke bescherming
Als imker kies je natuurlijk zelf in welke mate je je wenst te beschermen tegen de bijen. Het wordt ten zeerste aangeraden van op zijn minst een kap over het hoofd te dragen zodat je je ogen, neus en mond beschermt tegen steken. Een steek in een oogbal kan snel tot blindheid leiden. Het is ook altijd een goed idee van handschoenen en een volledige kapruin in de buurt te hebben voor het geval de bijen steeklustig zijn.
6. Een notitieblok (op papier of digitaal)
Het is altijd handig dat je je bevindingen dadelijk kan noteren, zeker als je meerdere kasten inspecteert. Goede notities zorgen voor een beter beheer van je volken.
Het volgende materiaal kan handig zijn in sommige gevallen :
- Een markeerpen om een stip te zetten op een ongemerkte koningin zodat je deze later makkelijker kan terugvinden in het volk
- Een klip om de koningin van het raam te vangen of een koninginnenkooitje om ze tijdelijk in te bewaren. Als je de koningin hebt weggevangen, kan je met een geruster hart de rest van het volk inspecteren (je hoeft dan niet continu op je hoede te zijn dat je de koningin zou kwetsen bv).
- Water om je handen snel even te wassen na een inspectie
- Een constructie om een raam op te kunnen zetten.
- Een gsm (om te telefoneren als je hulp nodig hebt, om foto’s te nemen, eventueel als notitieblok..)
Hoe ga je de kastinspectie uitvoeren?
Hieronder volgt een korte opsomming van ‘acties/taken’. Dit is natuurlijk geen volledige lijst en hoe meer ervaring je hebt in het imkeren, hoe meer acties je automatisch extra zal uitvoeren.
- Steek de beroker aan
- Doe je beschermkledij aan
- Benader de kast en inspecteer de buitenkant
Je kan bv de vliegactiviteit van de kast vergelijken met deze van andere kasten, wat al wat zegt over de sterkte van het volk
Komen de bijen terug met stuifmeel?
Kruipen er veel bijen in het gras voor de kast?
Liggen er abnormaal veel dode bijen voor de kast?
Is er een roverij bezig?
Hebben je bijen nog genoeg voedsel? Dit kan je weten door de kast even op te heffen en het gewicht in te schatten of je kan ons knutselidee – de weegschaalkast eens doornemen
- Verwijder het dak van de kast, en leg dit ondersteboven naast je op de grond
- Berook de ingang van de kast, hef de dekselplaat even op en geef daar een paar pufjes rook onder. Overdrijf niet met de rook. Je kan altijd rook bijgeven op het ogenblik dat de bijen onrustig zijn
- Zet je in een comfortabele positie en probeer zo weinig mogelijk je voeten te verzetten. Op die manier is het risico dat je een bij (misschien zelfs de koningin) dood trapt weg.
- Maak rustige, vloeiende bewegingen
- Verwijder de afdekplaat en zet deze recht tegen de kast
- Verwijder het bovenste hoogsel en plaats dit haaks op het dak van de kast. Op die manier heb je het minste kans om bijen te pletten.
- Doe dit ook met eventueel aanwezige bijkomende hoogsels totdat je nog maar één hoogsel overhebt op de originele plaats
- Indien je een koninginnenrooster had liggen, verwijder dit dan en na even gecontroleerd te hebben dat de koningin er per ongeluk niet opzat, plaats je deze tegen de voorkant van de kast.
- Als je een hoogsel inspecteert, verwijder dan het raam op de tweede positie en zet dat even aan de kant nadat je het bekeek.
- Vervolgens kan je raam 1 bekijken en dit terugplaatsen. Dan komen de ramen 3 t.e.m. 10 die je steeds één plaats opschuift (raam 3 zet je op de vrije plaats 2 etc).
- Raam 10 komt op plaats 9 en raam 2 dat je wegnam, komt op plaats 10.
- Als laatste bekijk je raam 11 dat je weer op zijn plaats zet.
Dit is natuurlijk geen must, maar het geeft je wel wat gemak van werken en je kan rustig doordoen zonder dat je op het einde nog eens alle ramen moet vastnemen om ze terug op hun plaats te hangen.
Per raam ga je een aantal zaken bekijken :
Zie je eitjes? Zo ja, dan was de koningin binnen de vorige 3 dagen nog aanwezig
Hoe zien de larven eruit? Zijn ze goed van kleur? Zijn ze niet ‘verdraaid’? Dat wijst op een ziektebeeld
Hoe ziet het gesloten broed eruit? Zijn de afdekkingen ingezakt en geperforeerd? Dat kan een teken van ziekte zijn.
Hoe is het broedpatroon? Als er veel lege cellen zijn, kan dit ook wijzen op een probleem
Is er genoeg eten aanwezig (stuifmeel en nectar/honing)?
Zien de bijen er gezond uit?
Zijn er koninginnencellen op de raat aanwezig? Eventueel geopende koninginnencellen?
Zijn er darren aanwezig?
Zie je ‘indringers’ als wasmotten, varroa, of andere indicaties die op een ziekte kunnen wijzen?
Nadat je een hoogsel hebt doorgewerkt, plaats je het volgende hoogsel terug op zijn plaats en kan je dit indien gewenst inspecteren op dezelfde manier. Om zo weinig mogelijk bijen te pletten, werk je rustig en ga je de hoogsels al ‘wrijvend’ terugzetten. Op die wijze duw je bijen die zich op de bovenkant van het vorige hoogsel bevinden uit de weg in plaats van ze te pletten.
Op het einde van de inspectie plaats je het deksel en dak terug.
Sommige bijkomende vragen die je je kan stellen tijdens een inspectie :
- Is er een reden om een nieuwe koningin in het volk in te brengen en zo ja, hoe ga je dat dan doen?
- Zijn er tekenen dat het volk in zwermstemming komt en wat ga je eraan doen?
- Moeten de bijen bijgevoerd worden?
- Moet er een hoogsel bij geplaatst worden of net één afgenomen worden?
- Is het moment aangebroken om een volk op te splitsen?
Dit zijn heel wat vragen, maar je zal zien dat je de meesten automatisch controleert bij elke kastcontrole. Als je niet goed weet waarom één van de vragen hierboven gesteld wordt, dan heb je misschien toch wat nut bij het volgen van een imkercursus of aan contacten met andere imkers die je met raad en daad kunnen bijstaan.
Bron : Conduction a hive inspection door Dr Jamie Ellis